Pozwól, że na początek zacytuję:

„Ponieważ ewolucja zbudowała wiarę z gotowych elementów, które ukształtowały się ewolucyjnie w zupełnie innych celach, często zapominamy, skąd się wzięły nasze przekonania (jeśli kiedykolwiek to wiedzieliśmy), albo – jeszcze gorzej – jesteśmy całkowicie nieświadomi tego, w jak wielkim stopniu ulegamy wpływowi nieistotnych informacji.”
— Gary Marcus

1. Jaka jest funkcja przekonań w życiu lidera?

Przekonania wpływają na decyzje lidera, sposób postrzegania siebie i innych, interpretację sytuacji oraz styl przywództwa. Kształtują jakość relacji z zespołem, motywację, a także gotowość do podejmowania ryzyka i zmiany. Liderzy, którzy są świadomi własnych przekonań, potrafią zarządzać sobą i zespołem z większą klarownością. Przekonania mogą być siłą napędową lub ukrytą przeszkodą. Kluczem jest ich rozpoznanie i świadome zarządzanie nimi.

2. Przekonania a emocje

Przekonania są filtrem, przez który postrzegamy świat, ale nie działają samodzielnie. Ich siła wynika z powiązania z emocjami i fizjologią. Przekonanie nie tylko mówi „jest tak i tak”, ono „czuje się” prawdziwe. Emocje niosą energię i często przesądzają o sile wpływu danego przekonania na zachowanie. U liderów emocje to kompas — odpowiednio zrozumiane i połączone z przekonaniami, prowadzą do skutecznego działania.

Gra: Przekonanie = Uogólnienie + Emocja + Fizjologia

3. Tendencja do samo potwierdzania przekonań

Zjawisko to polega na tym, że podświadomie szukamy informacji potwierdzających nasze przekonania, ignorując lub wypierając te, które im przeczą. Benedykt Peczko w książce wyjaśnia, że przekonania – nawet jeśli są niekorzystne – lubią „potwierdzać” swoją prawdziwość. To mechanizm ochronny, który daje poczucie spójności i kontroli. Jednak w praktyce często ogranicza rozwój i zmianę. Liderzy, którzy nie zakwestionują własnych przekonań, mogą nieświadomie blokować kreatywność w zespole i sabotować postęp. Warto uczyć się zauważać te automatyzmy.

4. Jak formują się przekonania i wartości?

Przekonania i wartości powstają przez:

• Imprinting – czyli głębokie „wdrukowanie” informacji z wczesnego dzieciństwa, które tworzy fundamenty naszego światopoglądu.
• Modelowanie – obserwowanie i naśladowanie osób znaczących (rodzice, nauczyciele, liderzy), co prowadzi do przejęcia ich przekonań.
• Socjalizacja – proces uczenia się norm i wzorców społecznych poprzez kontakt z kulturą, grupą rówieśniczą, szkołą, mediami.

5. Źródła przekonań i wartości

Nasze przekonania i wartości kształtowane są przez wiele czynników:

• środowisko rodzinne i rówieśnicy,
• szkoła i system edukacji,
• religia i tradycje duchowe,
• kultura oraz media,
• wydarzenia i okresy historyczne,
• położenie geograficzne i warunki ekonomiczne.

Każde z nich zostawia trwały ślad w naszym systemie przekonań.

6. Czym są przekonania odporne na zmianę?

To przekonania głęboko zakorzenione, często związane z tożsamością i poczuciem bezpieczeństwa. Uważane są za absolutne prawdy. Ich zmiana wymaga nie tylko intelektualnej zgody, ale też przepracowania emocjonalnego i często – doświadczenia transformującego. To właśnie one mogą decydować, czy przekonanie staje się błogosławieństwem czy przekleństwem.

Ćwiczenie: Inwentaryzacja przekonań

Spróbuj wykonać to ćwiczenie krok po kroku i zadaj sobie pytania dotyczące następujących obszarów:

1. Środowisko – Twoje otoczenie
Jakie masz przekonania na temat miejsca, w którym żyjesz i pracujesz?
Co sądzisz o ludziach wokół Ciebie?

2. Zachowania – Twoje działania i reakcje
Jakie zachowania uważasz za właściwe lub niewłaściwe?
Jak często powtarzasz „zawsze tak robię” lub „nigdy się nie zmieniam”?

3. Umiejętności – To, co potrafisz lub nie
Jakie są Twoje kompetencje?
Co mówisz o sobie: „Nie umiem, nie potrafię…” czy „Uczę się, rozwijam”?

4. Przekonania – Twoje wewnętrzne prawdy
Jakie zdania regularnie słyszysz w głowie?
– „To nie ma sensu”,
– „Zawsze mnie ignorują”,
– „Nie jestem wystarczająco dobry”.

5. Wartości – Co się dla Ciebie liczy
Wymień trzy wartości, które kierują Twoimi decyzjami.
– „Uczciwość”,
– „Wolność”,
– „Odpowiedzialność”.

6. Tożsamość – Kim jesteś?
– „Jestem liderem”,
– „Jestem nieśmiały”,
– „Jestem osobą, która walczy do końca”.

7. Misja – Po co żyjesz?
– „Moim celem jest pomagać innym”,
– „Mam zostawić coś po sobie”,
– „Chcę, by moje życie miało sens”.

Od emocji do przekonań

Często przeszkadzające emocje są tylko wierzchołkiem góry lodowej. Pod nimi kryją się przekonania – o sobie, o świecie, o innych. Zrozumienie ich źródeł i treści pozwala rozpocząć prawdziwą transformację.

Serdecznie dziękuję za to, że czytasz kolejne artykuły z cyklu opartego na książce Benedykta Peczko. Jeśli masz refleksję, podziel się w komentarzu pod wpisem. Zachęcam też do przeczytania innych tekstów na stronie: www.laczynasrozwoj.pl