Na ścieżce lidera pojawia się wiele pokus. Jedną z nich jest chęć przyspieszenia decyzji, „pociągnięcia za sznurki” emocji, ułatwienia sobie komunikacji. Tylko że to, co z pozoru wygląda jak wpływ, w praktyce często okazuje się manipulacją.

W tym dziewiątym odcinku serii przyglądam się trzem technikom opisanym w książce Glorii Beck „Zakazana retoryka”: technice współczucia, technice wzajemności i technice zależności. To metody, które nie muszą być z gruntu złe. Wszystko zależy od intencji – i tego, czy budują, czy wykorzystują człowieka.

😢 Technika współczucia – „zrób to dla mnie, proszę…”

Technika ta polega na wywoływaniu u drugiej osoby emocji troski, żalu lub winy, po to, by skłonić ją do określonego działania.
– „Mam dziś naprawdę trudny dzień, liczę na Twoją pomoc.”
– „Jeśli tego nie zrobisz, naprawdę nie wiem, jak sobie poradzę.”

W praktyce byłem świadkiem, jak liderzy używali tej techniki, by zmusić zespół do pracy w nadgodzinach, przyjmowania zadań poza zakresem obowiązków czy unikania trudnych rozmów.

🔄 Zamiana na technikę wpływu:
Zamiast odwoływać się do litości, odwołaj się do sensu i wspólnego celu.
👉 „Jest trudny moment w zespole – potrzebuję Twojej wiedzy i wsparcia, jeśli czujesz, że możesz się zaangażować.”
To zaproszenie – nie emocjonalny szantaż.

🔁 Technika wzajemności – „przysłużyłem się Tobie, teraz Ty mnie wesprzyj”

Brzmi znajomo? To zasada „coś za coś”. Niby uczciwa, ale w retoryce manipulacyjnej przybiera formę ukrytej transakcji:
– „Pamiętasz, jak Ci pomogłem z tamtym projektem?”
– „Liczyłem, że się odwdzięczysz.”

Taki sposób budowania relacji zamienia się w emocjonalny dług, który psuje atmosferę w zespole.

🔄 Zamiana na technikę wpływu:
Buduj kulturę wdzięczności i uznania – bez oczekiwania odwetu.
👉 „Dziękuję Ci za to, co zrobiłeś ostatnio. Jeśli kiedykolwiek będziesz potrzebował wsparcia – jestem.”
Nie domagam się zapłaty – oferuję lojalność.

🪢 Technika zależności – „potrzebujesz mnie, więc musisz się zgodzić”

To jedna z bardziej toksycznych form manipulacji. Lider daje do zrozumienia, że jego wsparcie, decyzje lub dobre słowo są niezbędne, by ktoś mógł dalej funkcjonować w zespole czy firmie.
– „Bez mojej rekomendacji nie przejdziesz dalej.”
– „Jestem jedyną osobą, która może Cię obronić przed zwolnieniem.”

Technika zależności tworzy napiętą relację podporządkowania, w której znikają zaufanie i autonomia.

🔄 Zamiana na technikę wpływu:
Zbuduj strukturę współodpowiedzialności i sprawczości.
👉 „Twoje decyzje wpływają na kierunek Twojego rozwoju – jestem tutaj, by Cię wspierać, nie kontrolować.”
To daje przestrzeń do wzrostu, a nie lęku.

📣 Dobre rady dla młodych liderów – jak uniknąć manipulacji?

1. Mów wprost, nie wywołuj poczucia winy. Potrzebujesz wsparcia? Powiedz to. Ale nigdy nie oczekuj zgody tylko dlatego, że ktoś Ci współczuje.
2. Nie oczekuj zwrotu – doceniaj, inspiruj, ale nie kalkuluj. Relacja oparta na wymianie wartości jest silniejsza niż transakcja.
3. Nie buduj zależności – buduj niezależność. Im bardziej Twój zespół czuje, że może działać bez lęku, tym chętniej za Tobą pójdzie.

🧭 Na zakończenie

Wpływ to sztuka, którą można rozwijać. Manipulacja – to droga na skróty. Lider nie może być „niewidzialnym szantażystą” – powinien być kimś, kto wzmacnia, a nie wikła emocjonalnie.

Zachęcam Cię, byś wrócił do wcześniejszych części serii – jeśli chcesz naprawdę świadomie rozwijać swoje przywództwo. Od hipnozy po zależność – każda z tych technik uczy nie tylko, czego unikać, ale też jak mądrze budować wpływ.