🥕 Polski Wywar Warzywny – Esencjonalna Baza do Zup i Sosów

🔸 Składniki na ok. 3–3,5 litra wywaru

🥕 Warzywa (dostępne cały rok w Polsce):

  • 3 marchewki
  • 2 pietruszki (korzeń)
  • 1/2 dużego selera korzeniowego
  • 1 średni por (biała i jasnozielona część)
  • 1 cebula (opalona w łupinie)
  • 2–3 ząbki czosnku
  • Kawałek kapusty włoskiej lub zwykłej (opcjonalnie – nada słodyczy i głębi)
  • Kawałek pasternaku (opcjonalnie, jeśli dostępny – wzmacnia aromat)
  • Kilka gałązek natki pietruszki (korzenie możesz też wykorzystać)

🌿 Przyprawy:

  • 3 liście laurowe
  • 5–6 ziaren ziela angielskiego
  • 8–10 ziaren czarnego pieprzu
  • 1–2 ziarenka jałowca (opcjonalnie – dodają leśnej nuty)
  • Sól do smaku

🍄 Dodatkowo:

  • 2 suszone grzyby (np. podgrzybki lub borowiki – opcjonalnie)
  • 1–2 suszone pomidory (opcjonalnie, dodają umami)
  • 4–4,5 litra zimnej wody

🍲 Sposób przygotowania krok po kroku

1. Przygotowanie składników

  • Warzywa: Obierz marchew, pietruszkę, seler i czosnek. Pora dokładnie wypłucz (szczególnie jego zieloną część). Pokrój wszystkie warzywa na duże kawałki – nie za drobno, by nie rozpadły się w trakcie gotowania.
  • Cebulę opal w łupinie na suchej patelni lub bezpośrednio nad ogniem – nada wywarowi głębokiego, złocistego koloru i lekko karmelowej nuty.

2. Gotowanie wywaru

  1. Do dużego garnka włóż warzywa, zalej zimną wodą (ok. 4–4,5 litra).
  2. Dodaj przyprawy oraz suszone grzyby (jeśli używasz) i suszone pomidory.
  3. Powoli doprowadź do wrzenia na średnim ogniu.
  4. Gdy zacznie wrzeć, zmniejsz ogień do minimum – wywar powinien tylko delikatnie “mrugać”.
  5. Gotuj przez minimum 2 godziny, pod lekko uchyloną pokrywką. Nie mieszaj – to zapewni klarowność bulionu.

3. Klarowanie wywaru

Po ugotowaniu:

  • Odcedź przez sitko wyłożone gazą lub czystą bawełnianą ściereczką.
  • Jeśli wywar jest mętny, możesz zastosować technikę klarowania białkiem:
    • Ubij jedno białko jajka.
    • Dodaj je do lekko przestudzonego wywaru, podgrzewając go delikatnie.
    • Białko zbierze drobinki – następnie przecedź wszystko ponownie przez gazę.

4. Doprawianie i przechowywanie

  • Dopraw wywar solą na końcu – pozwala to lepiej kontrolować smak.
  • Po ostudzeniu przechowuj w lodówce do 5 dni lub zamroź w porcjach (np. w pojemnikach lub woreczkach do lodu).

💡 Ciekawostki i kulinarne tipy:

🌱 Dlaczego nie używamy warzyw zbyt młodych?

Młode warzywa (np. młoda marchew) zawierają mniej cukrów i aromatów – do wywarów lepsze są warzywa z późnego zbioru, bogatsze w smak.

🔥 Opalona cebula – sekret koloru i głębi

To jeden z najstarszych tricków w kuchni polskiej. Dzięki opaleniu, cebula nada wywarowi piękny, bursztynowy kolor i lekko dymną nutę, bez potrzeby dodawania mięsa.

🍄 Suszone grzyby – naturalne umami

Nawet niewielka ilość grzybów podbije głębię smaku. Wywar zyskuje wtedy bardziej „rosołowy” charakter – idealny do barszczu, żurku lub krupniku.

❄️ Praktyczna rada na zimę:

Zimą warzywa możesz wcześniej uprażyć w piekarniku (180°C przez ok. 25 minut). Karmelizacja cukrów naturalnych wydobędzie jeszcze więcej smaku z warzyw.

🧂 Kiedy solić?

Na końcu! Gotowanie z solą od początku może wyciągać z warzyw wodę zbyt wcześnie i dać płaski smak. Soląc na końcu masz pełną kontrolę.

 

 Pamiętaj aby po procesie gotowania natychmiast schłodzić wywar!


🥣 Do czego używać warzywnego wywaru?

  • Zupy: pomidorowa, jarzynowa, barszcz czerwony, ogórkowa
  • Sosy: koperkowy, pieczarkowy, pomidorowy
  • Dania jednogarnkowe i risotta
  • Do podlewania pieczeni i zapiekanek
  • Jako baza do domowego ramen lub pho w wersji wege

 

Smacznego! 🌿
Ten warzywny wywar to idealna baza nie tylko dla wegetarian – docenią go także wszyscy, którzy cenią czysty, naturalny smak i esencję kuchni polskiej. 


Wywar drobiowy:

🥕 Składniki na esencjonalny wywar z kurczaka (ok. 3–3,5 litra)

Mięso:

Warzywa:

  • 2–3 marchewki
  • 1 pietruszka (korzeń)
  • 1/2 selera korzeniowego
  • 1 por (biała część)
  • 1/4 małej kapusty włoskiej lub zwykłej
  • 1 cebula (opalona w łupinie)
  • 2 ząbki czosnku
  • Kilka gałązek natki pietruszki​

Przyprawy:

  • 3 liście laurowe
  • 4–5 ziaren ziela angielskiego
  • 8–10 ziaren czarnego pieprzu
  • Sól do smaku​
  • Dodatkowo:
  • 2–3 suszone grzyby (np. podgrzybki) – opcjonalnie
  • Woda – ok. 4–4,5 litra​

🍲 Sposób przygotowania krok po kroku

1. Przygotowanie składników

  • Mięso: Dokładnie opłucz kurczaka pod zimną wodą, usuń ewentualne resztki piór i nadmiar tłuszczu. Jeśli używasz całego kurczaka, podziel go na mniejsze części.
  • Warzywa: Obierz marchew, pietruszkę, seler i por. Pokrój na większe kawałki. Cebulę przekrój na pół i opal na suchej patelni lub bezpośrednio nad palnikiem, aż nabierze ciemnego koloru – to doda wywarowi głębi smaku i koloru.​

2. Gotowanie wywaru

  • W dużym garnku umieść mięso i zalej je zimną wodą tak, aby było całkowicie przykryte (ok. 4–4,5 litra).
  • Powoli doprowadź do wrzenia na średnim ogniu.
  • Gdy na powierzchni pojawią się szumowiny (piana), zbierz je łyżką cedzakową.
  • Po usunięciu szumowin dodaj przygotowane warzywa, opaloną cebulę, czosnek, przyprawy (liście laurowe, ziele angielskie, pieprz), natkę pietruszki oraz suszone grzyby, jeśli używasz.
  • Zmniejsz ogień do minimum, tak aby wywar tylko delikatnie “mrugał”.
  • Gotuj pod uchyloną pokrywką przez około 2,5–3 godziny.​

3. Klarowanie wywaru

  • Po ugotowaniu wywaru, przecedź go przez gęste sito wyłożone gazą lub czystą ściereczką do innego garnka, aby usunąć drobne cząstki i uzyskać klarowny płyn.
  • Jeśli wywar jest nadal mętny, możesz zastosować metodę klarowania białkiem:
    • Ubij jedno białko jajka na pianę i dodaj do lekko przestudzonego wywaru.
    • Podgrzewaj powoli, mieszając, aż piana zbierze drobinki zanieczyszczeń.
    • Ponownie przecedź przez gazę.​

4. Doprawianie i przechowywanie

  • Dopraw wywar solą do smaku.
  • Po ostudzeniu przechowuj w lodówce do 5 dni lub zamroź w porcjach – wywar zachowa świeżość do 3 miesięcy.​

💡 Porady

  • Nie mieszaj wywaru podczas gotowania – to pomoże zachować jego klarowność.
  • Dodanie suszonych grzybów wzbogaci smak i aromat wywaru.
  • Opalanie cebuli nada wywarowi piękny, złocisty kolor.​

Ten wywar drobiowy (z kurczaka, kury, indyka) stanowi doskonałą bazę do wielu zup, takich jak rosół, pomidorowa czy barszcz biały, a także do sosów i innych dań kuchni polskiej. Smacznego!​


Wywar Wołowy

🥩 Esencjonalny bulion wołowy (ok. 2–2,5 litra)

Mięso:

  • 1 kg wołowiny z kością (np. szponder, mostek, goleń, ogon)​

Warzywa:

  • 2 marchewki
  • 1 pietruszka (korzeń)
  • 1/4 selera korzeniowego
  • 1 por (biała część)
  • 1 cebula (opalona w łupinie)
  • 2 ząbki czosnku
  • Kilka gałązek natki pietruszki

Przyprawy:

  • 3 liście laurowe
  • 4–5 ziaren ziela angielskiego
  • 8–10 ziaren czarnego pieprzu
  • Sól do smaku​

Dodatkowo:

  • 2–3 suszone grzyby (np. podgrzybki) – opcjonalnie
  • Woda – ok. 3 litry​

🍲 Sposób przygotowania krok po kroku

1. Przygotowanie mięsa

  • Mięso: Dokładnie opłucz wołowinę pod zimną wodą, usuń ewentualne resztki.
  • Blanszowanie (opcjonalne): Aby uzyskać klarowny bulion, możesz zastosować metodę blanszowania:
    • Zalej mięso zimną wodą, doprowadź do wrzenia, gotuj przez 2–3 minuty.
    • Odlej wodę, opłucz mięso pod zimną wodą, oczyść garnek.
    • Włóż mięso z powrotem do garnka i zalej świeżą zimną wodą

2. Gotowanie bulionu

  • Zalej mięso zimną wodą (ok. 3 litry), tak aby było całkowicie przykryte.
  • Powoli doprowadź do wrzenia na średnim ogniu.
  • Gdy na powierzchni pojawią się szumowiny (piana), zbierz je łyżką cedzakową.
  • Zmniejsz ogień do minimum, tak aby bulion tylko delikatnie “mrugał”.
  • Gotuj pod uchyloną pokrywką przez około 2,5–3 godziny

3. Dodanie warzyw i przypraw

  • W międzyczasie przygotuj warzywa: obierz marchew, pietruszkę, seler i por. Pokrój na większe kawałki.
  • Cebulę przekrój na pół i opal na suchej patelni lub bezpośrednio nad palnikiem, aż nabierze ciemnego koloru – to doda bulionowi głębi smaku i koloru.
  • Po około 1,5 godziny gotowania mięsa dodaj do garnka przygotowane warzywa, opaloną cebulę, czosnek, przyprawy (liście laurowe, ziele angielskie, pieprz), natkę pietruszki oraz suszone grzyby, jeśli używasz.
  • Kontynuuj gotowanie na małym ogniu przez kolejne 1–1,5 godziny.​

4. Klarowanie bulionu

  • Po ugotowaniu bulionu, przecedź go przez gęste sito wyłożone gazą lub czystą ściereczką do innego garnka, aby usunąć drobne cząstki i uzyskać klarowny płyn.
  • Jeśli bulion jest nadal mętny, możesz zastosować metodę klarowania białkiem:
    • Ubij jedno białko jajka na pianę i dodaj do lekko przestudzonego bulionu.
    • Podgrzewaj powoli, mieszając, aż piana zbierze drobinki zanieczyszczeń.
    • Ponownie przecedź przez gazę.​

5. Doprawianie i przechowywanie

  • Dopraw bulion solą do smaku.
  • Po ostudzeniu przechowuj w lodówce do 5 dni lub zamroź w porcjach – bulion zachowa świeżość do 3 miesięcy.​

💡 Porady

  • Nie mieszaj bulionu podczas gotowania – to pomoże zachować jego klarowność.
  • Dodanie suszonych grzybów wzbogaci smak i aromat bulionu.
  • Opalanie cebuli nada bulionowi piękny, złocisty kolor.​

Ten bulion wołowy stanowi doskonałą bazę do wielu zup, takich jak rosół, cebulowa czy barszcz czerwony, a także do sosów i innych dań ciemnych kuchni polskiej. Smacznego!​


Podstawowe – wywary

15 Niezawodnych praw rozwoju – J.C. Maxwell (wydawnictwo LOGOS) – do kupienia tutaj:

https://logos.warszawa.pl/ksiazki/111-15-niezawodnych-praw-rozwoju-oprawa-miekka.html