To już siódmy odcinek mojej serii, w której przyglądam się ciemniejszej stronie komunikacji i wpływu. Z każdym kolejnym rozdziałem książki Glorii Beck „Zakazana retoryka” coraz bardziej uświadamiam sobie, że manipulacja nie musi być spektakularna, żeby była skuteczna. Czasem ukrywa się w codziennych zwrotach, w tonie głosu, w relacjach, które… tylko pozornie są przyjacielskie.

Ten odcinek poświęcam trzem kolejnym technikom: technice przesądów, technice przygwożdżenia i technice przyjaciół. W każdej z nich czai się coś, co może osłabić jakość relacji lidera z zespołem, jeśli zabraknie uważności i etycznej intencji.

Ale każdą z tych technik można też odwrócić – i zamienić w świadomy wpływ, który buduje zaufanie i odpowiedzialność.

🔮 Technika przesądów – „wszyscy wiedzą, że…”

To sposób komunikacji, w którym odwołujemy się do utartych przekonań, stereotypów i generalizacji, by nadać swoim słowom pozory uniwersalnej prawdy.
„Tak to się zawsze robi”,
„Wszyscy wiedzą, że sprzedaż spada w wakacje”,
„Handlowcy to nie lubią zmian”.

Brzmi znajomo?

Jako lider złapałem się na tym wiele razy. W dobrej wierze chciałem przygotować zespół na trudniejszy okres lub zmotywować do działania. Ale używając takich zwrotów – ograniczałem myślenie, zamiast je poszerzać.

🔄 Zamień przesąd na wpływ:
Zamiast powielać stereotyp, zadaj pytanie.
👉 „Jak myślisz, co w wakacje możemy zrobić inaczej, by nie stracić tempa?”
To nie tylko rozwiewa przesądy – to buduje zespół myślący, nie reagujący schematycznie.

🪝 Technika przygwożdżenia – „nie masz wyjścia, musisz to zrobić”

Ta technika opiera się na wywołaniu poczucia winy, obowiązku lub braku alternatywy. Typowe zdania:
„Tylko Ty możesz to zrobić”,
„Liczę tylko na Ciebie”,
„Gdybyś mnie zawiódł, to już nie wiem, co dalej”.

To brzmi, jakbyśmy okazywali zaufanie – ale w rzeczywistości wkładamy ciężar odpowiedzialności, zamiast dawać wybór.

Przypominam sobie moment, kiedy poprosiłem jednego z pracowników o zostanie po godzinach. Powiedziałem:
„Jesteś jedyną osobą, której mogę to powierzyć.”
Brzmiało jak komplement – ale było przygwożdżeniem. Ostatecznie ta osoba czuła się zmuszona, nie doceniona.

🔄 Zamień przygwożdżenie na wpływ:
Powiedz szczerze, czego potrzebujesz – i pozwól zdecydować.
👉 „Wiem, że masz dużo pracy. Czy możesz rozważyć wzięcie tego zadania – jeśli to możliwe?”
To buduje zaufanie, nie presję.

🤝 Technika przyjaciół – „jesteśmy przecież jak rodzina, prawda?”

Na pierwszy rzut oka to piękne. Zespół jako „rodzina”, lider jako „przyjaciel”, szef jako „swój chłop”. Ale jeśli ta narracja zastępuje strukturę, zasady i otwartość na odmienne zdania – to już nie wpływ, a manipulacja.

Byłem świadkiem sytuacji, w której menedżer unikał trudnych decyzji, bo „nie wypadało” wymagać od „przyjaciela”. Atmosfera bliskości przerodziła się w emocjonalny szantaż i chaos kompetencyjny.

🔄 Zamień fałszywą przyjaźń na partnerski wpływ:
👉 Zbuduj relację opartą na szacunku, nie tylko sympatii.
👉 Pozwalaj na niezgodę – bez poczucia winy.
👉 Nie bój się być liderem, który nie musi być lubiany, by być skuteczny.

💡 Dobre rady dla liderów (i tych młodych, i doświadczonych)

1. Nie ufaj utartym zwrotom – nawet własnym. Zadawaj pytania, które otwierają perspektywy, zamiast zamykać w schematach.
2. Nie przygwoźdzaj ludzi – dawaj im wybór. Wpływ to zaproszenie, nie przymus. Ludzie są najbardziej lojalni wtedy, gdy czują się wolni.
3. Nie chowaj się za przyjaźnią. Bądź liderem, który buduje relacje oparte na wartościach i granicach, nie tylko na emocjach.

📚 Na zakończenie…

Seria „Zakazana retoryka w przywództwie” to nie tylko analiza technik manipulacji. To podróż przez dojrzewanie lidera, który zamiast wpływać dla własnej wygody, zaczyna budować wpływ dla dobra zespołu.

Zachęcam Cię do przeczytania wcześniejszych części tej serii. Jeśli czujesz, że chcesz pogłębić swoją samoświadomość jako lider – te treści są dla Ciebie.